‘Yerli aerojel’ Levron ile Savunma Sanayinde Devrim!

Stratejik Ürün statüsündeki özel yalıtım malzemesi aerojel 1300 dereceye kadar dayanıklı. Askerî araçlar, SİHA’lar ve İHA’lar ‘yerli aerojel’ Levron sayesinde radara yakalanmayacak, tanklar sıcaktan ve soğuktan etkilenmeyecek, askeri elbiseler yanmaz kumaştan üretilecek.

Türkiye dünyada aerojel üreten 4. ülke. Askeriyeden hastane ve kamu binalarına bir çok kritik alanda kullanılabilecek inovatif bir yalıtım malzemesi. İşte ‘yerli aerojel’ Levron’un kullanım alanları ile ilgili detaylar…

Savunma sanayi alanında son dönemde oldukça önemli adımlar atıldı, atılmaya da devam ediyor. Ülkemizde her geçen gün birbirinden değerli teknolojik başarılara imza atılıyor. Bunlardan biri de yerli ve milli imkânlarla üretilen ‘aerolej’ Levron. Kritik öneme sahip malzeme Yalteksan firması tarafından Çerkezköy’de üretiliyor. Firma, Levron’un ARGE çalışmalarına 2010 yılında Tübitak desteği ile başladı. İlk bir yıl içinde Tübitak’tan başarı belgelerini alarak, Yıldız Teknik Üniversitesine başvurdu ve Levron’u ‘Teknolojik Ürün Projesi’ olarak sundu.

Bu proje de 1 yıl içinde tamamlandı ve “Teknolojik Ürün Belgesi” alındı. ‘Levron projesi’ çok geçmeden Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan da destek aldı.
Firma yaptığı araştırmalar neticesinde savunma sanayindeki zırhlı araçların yalıtımı için yurt dışından siliko aerojel ithal edildiğini öğrendi. Bu konu üzerine harekete geçen firma yetkilileri sivil mühendislik ekibinin yanında bir de askeri mühendislik ekibi kurulmasına karar verdi. Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi’nde 20 bin dolarlık yatırımla 10 dönümlük açık arazi üzerine 6 bin metrekarelik tesis kuruldu.
‘Yerli aerojel’ Levron’un üretiminde gelinen son noktayı Yalteksan Yönetim Kurulu Üyesi Sayın Mülayim Deribaş ile konuştuk.

Yerli ‘aerojel’ Levron’un üretiminde hangi aşamadasınız?

“ARGE ve prototiplerden de güzel netice alındı şu anda. Seri imalat yapmak için fabrika kuruldu Çerkezköy’de. Fabrikada test üretimlerinden geçti ve seri üretime başlama aşamasındayız. Hürkuş’ta bir deneme yapıldı. Seri üretime geçildiğinde uçaklar için malzeme tedariki olarak kullanmaya başlayacaklar. Türk Hava Yolları da bizim bu malzememiz ile yakından ilgileniyor. Uçakların iç gövde ile dış gövde arasında keçe kullanıyorlar şu anda. Muhtemelen keçe nemlendiği için bunları ayda bir söküyorlar ve kurutmaya uğraşıyorlar. Dolayısı ile bizim bu malzeme devreye girince bir kere monte edilecek ve başka bir zarar görmezse uçak emekliye ayrılıncaya kadar orada duracak.”

Hedefte hangi sektörler var?

“Fabrikadan çıkan 2 ürünümüz var; bir tanesi keçe, yakıyorsunuz yanmıyor, diğeri aerojel granülü. Keçe bina yalıtımında kullanılıyor, uçakların yalıtımında kullanılabiliyor. 1300 dereceye kadar yanmıyor, soğuk, sıcak ve su geçirmiyor. Bu özelliklerine bir de yanmazlık özelliği eklendiğinde binalarda olduğu gibi zırhlı araçlarda da çok büyük ihtiyaç. Zırhlı araçların içi yazları çok sıcak, kışları da çok soğuk oluyor. Bunu kullandıkları zaman sağladığı yalıtım nedeniyle asker içeride rahat ediyor. Uçaklar da yüksek irtifaya çıktığında çok soğuk havalarla karşılaşıyor. Bu malzeme burada da aynı şekilde etkili oluyor. Suyu emmediği, tersine ittiği için nemden ve diğer etkenlerden koruyor.

• 

• 

• 

• 

Keçe çok hafif bir malzeme yüzde 95 hava, yüzde 4-5 oranında diğer maddeler var içinde. Keçeyi suyun içine gömün, uzun süreler o vaziyette kalsa bile kayda değer bir su emilimi olmuyor. Petro-kimya tesislerinde, mesela Socar’ın son kurduğu tesislerde ya da kaplıcalarda olduğu gibi sıcak sudan ya da buhardan elektrik üretimi sözkonusu. Bu tür yerlerde borulardan sıcak su naklederken ısı muhafazası için yine keçe kullanılıyor. Aerojel ile izolasyon yapıldığında su 100 derecede borunun başladığı yerden gidiyor, 5-10 kilometre ileriden yine 100 derece olarak devam ediyor. İçerideki sıcaklığı koruyor. Dolayısı ile müthiş bir enerji tasarrufu sağlanıyor. Bunu petrol boru hatlarında da kullanıyorlar akışkanlık rahat olsun diye. Soğuk iklimlerde katılaşmayı, sıcak iklimlerde ise buharlaşmayı engelliyor. Kullanım alanları geniş.”

Tekstil alanındaki kullanımdan biraz bahseder misiniz?

Granül şeklinde yarı-mamul hali var onu da tekstilde ve boyada kullanabilirsiniz. Bu tabii çok yeni olduğu için Türkiye’de pek yok. ABD ve Almanya gibi ülkelerde kullanılan bir ürün. Yarı aerojel granül halini ham mamul olarak bizden alıp, tekstilin ipliğini imal ederken kullanıyorlar bunu. Bu ipten yapılan giysiler yanmaz hale geliyor ve sıcak soğuk etkilerine karşı koruyor. Özellikle ABD’de bu kayak ve kış sporları giysilerinde çok kullanılıyor. Bu kumaşlardan yapılan askeri giysiler gece görüşüne yakalanmıyor. Radara yakalanmıyor. Nedeni de radar sinyal gönderiyor o sinyal çarpıyor geri geliyor ve radar bunu algılıyor. Ama bizim maddeye çarptığında madde bunu emiyor geri göndermiyor. Sistem karşıda bir şey yok diyor. Algılayamıyor.

Boya malzemesi olarak kullanımı ne tür avantajlar sağlar?

Boyada kullanımına gelince, gemilerin alt kısımlarını bununla boyadıkları zaman orada yosun tutmuyor, artı kayganlığı daha iyi olduğu için o gemi ilerlerken daha az yakıt yakıyor. Mesela bir askeri gemiyi ya da uçağı bu boya ile boyadığınız zaman uçak radarda görünmez oluyor.

Aerojel uzay araçlarında nasıl bir yarar sağlar?

Uzay araçlarında keçe olan hali ile kullanıyorlar. Örneğin bir uzay mekiği veya uydu fırlattınız. Bu uyduların güneşe bakan yüzü 300, 400, 500 dereceye kadar ısı alıyor. Dolayısıyla iyi yalıtım yapmazsanız uydunun ya da uzay mekiğinin o kısmında bulunan elektronik kabloları vs. sıcaktan dolayı eriyip yanabiliyor. Bu yalıtım tamamen bunların önüne geçiyor. Bir de güneşin olmadığı tarafta uzay boşluğuna bakan tarafta -200 dereceye kadar soğuk olabiliyor. Orada da yalıtım yapıyor, soğuk içeri girmiyor. Soğuk içeri girmeyince o aletleri bozamıyor. Böyle faydaları var aerojelin.

Bu malzeme hastanelerin, kamu binaları ve apartmanların yalıtımında da avantaj sağlıyor mu?

Bir binamız yandı hatırlarsanız, bir hastanemiz yandı. Yangın bir yerden başlayıp bütün binayı sarıyor. Bu malzeme ile yapıldığı zaman ancak 1300 derecelerde lokal bir yer yanarsa sadece oraya zarar veriyor. Harlanma yok. Hastane okul ve diğer kamu binalarında insanların çokça bulunduğu gökdelen gibi yerlerde bire bir izolasyon maddesi.

Mülayim Deribaş
Yalteksan Yönetim Kurulu Üyesi